علت تاخیر حرکت اولیه گیربکس اتوماتیک

علت تاخیر در حرکت گیربکس اتوماتیک | بررسی تخصصی دلایل، روش تشخیص و هزینه تعمیر

تاخیر در حرکت گیربکس اتوماتیک یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که رانندگان خودروهای مجهز به گیربکس‌های AT، CVT، DCT و AMT با آن مواجه می‌شوند. هنگامی که دسته دنده روی حالت D یا R قرار می‌گیرد و خودرو با چند ثانیه تاخیر وارد حرکت می‌شود، یا همراه با ضربه و تقه اولیه شروع به حرکت می‌کند، این موضوع هشداری جدی درباره وجود ایراد در سیستم انتقال قدرت است. بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند باعث خرابی‌های سنگین مانند سوختن پمپ هیدرولیک، خراب شدن صفحات کلاچ داخلی، پارگی زنجیر گیربکس CVT و افزایش هزینه تعمیرات تا ده‌ها میلیون تومان شود. در این مقاله دلایل اصلی، علائم، روش تشخیص و بهترین راهکارهای تعمیر را از دید یک متخصص گیربکس به صورت کامل توضیح می‌دهیم.

1. کمبود یا آلودگی روغن گیربکس؛ اصلی‌ترین علت تاخیر در حرکت

روغن گیربکس مهم‌ترین عامل عملکرد صحیح سیستم انتقال قدرت است. در گیربکس‌های اتوماتیک، روغن علاوه بر روانکاری، مسئول ایجاد فشار هیدرولیک و درگیر شدن صفحات کلاچ داخلی است. اگر سطح روغن پایین باشد، یا روغن کیفیت خود را از دست داده باشد، فشار کافی برای فعال شدن مدار هیدرولیک ایجاد نمی‌شود و در نتیجه خودرو چند ثانیه پس از قرارگیری در حالت D یا R وارد حرکت می‌شود. کاهش فشار روغن مستقیماً باعث تاخیر در درگیری دنده، ضربه اولیه، تقه و شتاب‌گیری ضعیف می‌شود.

یکی از دلایل کم شدن سطح روغن، وجود نشتی در کاسه‌نمدها، رادیاتور گیربکس یا اتصالات زیر گیربکس است. همچنین دیر تعویض کردن روغن و استفاده از روغن غیراستاندارد می‌تواند ساختار شیمیایی روغن را دچار تخریب کند و باعث ایجاد کف، دوده، براده فلزی و آلودگی شود. این مشکل در خودروهای چینی با گیربکس CVT مانند MVM X33، تیگو 5، آریزو 5، لیفان X60، هایما S5، جیلی امگرند رایج‌تر است.

• بوی سوختگی و تغییر رنگ روغن به قهوه‌ای یا سیاه
• کف کردن روغن و وجود براده در کارتل
• کاهش شتاب و افزایش غیرعادی دور موتور
• تاخیر هنگام حرکت بعد از صبح‌های سرد

توصیه متخصصین، تعویض روغن گیربکس هر ۴۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر و بررسی فیلتر داخلی و خارجی است. استفاده از روغن غیراستاندارد می‌تواند به معنای شروع نابودی کامل گیربکس باشد.

2. خرابی پمپ هیدرولیک و شیرهای برقی (Solenoid)؛ علت بسیار رایج تاخیر

پمپ هیدرولیک قلب گیربکس اتوماتیک است و وظیفه تأمین فشار لازم برای درگیری صفحات کلاچ و انتقال قدرت را بر عهده دارد. زمانی که پمپ ضعیف شود یا شیرهای برقی که جریان روغن را کنترل می‌کنند دچار گیرکردگی، سوختگی یا خطای الکتریکی شوند، فشار کافی در سیستم ایجاد نشده و نتیجه آن تاخیر در حرکت و ضربه اولیه است. خراب شدن شیرهای برقی یکی از شایع‌ترین خرابی‌ها در گیربکس‌های CVT و AT است.

این مشکل معمولاً با نشانه‌های زیر همراه است:

• تاخیر شدید بین حالت P تا D یا R
• لرزش در سرعت‌های پایین
• کاهش توان و شتاب‌گیری ضعیف
• روشن شدن چراغ چک یا چراغ گیربکس

در بیشتر موارد، تعمیر پمپ یا تعویض کیت کامل شیر برقی باعث رفع کامل مشکل تاخیر می‌شود. هزینه تعمیرات بسته به نوع خودرو متفاوت است اما معمولاً بین ۸ تا ۲۰ میلیون تومان متغیر است.

3. خرابی صفحات کلاچ داخلی یا توربین گیربکس؛ از دلایل مهم تاخیر در حرکت

صفحات کلاچ داخلی (Clutch Pack) وظیفه انتقال نیرو از موتور به سیستم انتقال قدرت را دارند. اگر این صفحات دچار ساییدگی، سوختگی یا لغزش شوند، گیربکس نمی‌تواند در لحظه شروع حرکت نیرو را به چرخ‌ها منتقل کند و خودرو با مکث وارد حرکت می‌شود. این وضع وقتی شدیدتر می‌شود که توربین گیربکس نیز ضعف داشته باشد.

علائم خرابی صفحات کلاچ داخلی شامل:

• افزایش دور موتور بدون افزایش سرعت
• بوی شدید سوختگی بعد از توقف‌های طولانی
• تاخیر طولانی در شروع حرکت خصوصاً در سربالایی
• ضربه شدید هنگام قرار دادن در D

در گیربکس CVT، خرابی صفحات فشار زیادی به زنجیر منتقل می‌کند و ممکن است به پارگی زنجیر CVT منجر شود. در این حالت حرکت خودرو همراه با صدای تق‌تق فلزی، لرزش شدید و کامل ایستادن خودرو است. هزینه تعمیر گیربکس CVT در حالت پارگی زنجیر بسیار سنگین است و معمولاً بین
۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیون تومان تمام می‌شود.

4. باد کردن دسته موتور و دسته گیربکس؛ علت پنهان ضربه و تاخیر

بسیاری از رانندگان تصور می‌کنند مشکل عملکرد گیربکس فقط منشأ فنی داخلی دارد، در حالی که در بسیاری از خودروها خرابی دسته موتور یا دسته گیربکس باعث ضربه شدید و تاخیر در شروع حرکت می‌شود. زمانی که دسته موتور خراب می‌شود، موتور و گیربکس هنگام درگیری بیش‌ازحد حرکت می‌کنند و این موضوع باعث تاخیر و ضربه اولیه می‌شود.

• لرزش شدید موتور در حالت درجا
• صدای تقه هنگام شروع حرکت یا ترمز
• کشیده شدن اتاق خودرو به یک سمت هنگام تعویض دنده

تعویض دسته موتور یکی از کم‌هزینه‌ترین راه‌های رفع مشکل تاخیر و ضربه اولیه است.

5. مشکلات نرم‌افزاری ECU و TCU؛ ریست یا کالیبراسیون

گاهی تاخیر در حرکت، ناشی از مشکل نرم‌افزاری و اشتباه در استراتژی تعویض دنده است. در گیربکس‌های جدید، سیستم‌های کنترلی مانند ECU، TCU و سنسورهای تعویض دنده ارتباط مستقیم دارند و خطا در این واحدها باعث تاخیر در شروع حرکت می‌شود. این مشکل معمولاً بعد از تعویض روغن یا تعمیرات گیربکس رخ می‌دهد.

• نیاز به ریست TCU
• کالیبراسیون فشار روغن
• آپدیت نرم‌افزار ECU

این روش‌ها معمولاً مشکل تاخیر را رفع می‌کنند؛ اما اگر نتیجه نداد نشانه خرابی مکانیکی است.

6. هزینه تعمیر تاخیر در حرکت گیربکس اتوماتیک و زمان مناسب مراجعه به متخصص

هزینه تعمیر بسته به نوع خرابی از چند میلیون تا بیش از ۱۳۰ میلیون تومان متغیر است. اگر مشکل از روغن باشد هزینه بسیار پایین است؛ اما اگر پمپ، شیر برقی یا صفحات کلاچ خراب شده باشد قیمت بالاتر است.

• تعویض روغن و فیلتر: ۴ تا ۹ میلیون تومان
• کیت کامل شیر برقی: ۸ تا ۲۰ میلیون تومان
• تعمیر پمپ هیدرولیک: ۱۲ تا ۲۵ میلیون تومان
• تعمیر کامل گیربکس CVT با پارگی زنجیر: ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیون تومان

اگر نشانه‌های تاخیر، ضربه یا لرزش مشاهده می‌کنید، بهترین زمان مراجعه هم‌اکنون است. بی‌توجهی می‌تواند گیربکس را کاملاً نابود کند.